دانستني هايي از زبان توركي آزربايجاني
turk donyasi
زبان،تاریخ و فرهنگ مردم ترک
درباره وبلاگ


سلام به وبلاگ من خوش آمدید از اینکه به وبلاگ اینجانب سر میزنید خوشحالم. در ارائه و جمع آوری مطالب این وبلاگ سعی شده است مطالب مفید راجع به زبان ، فرهنگ و تاریخ مردم ترک از اکثر سایتها و وبلاگهای ایرانی و سایر کشورها به خصوص کشورهای ترک زبان دنیا استفاده شده است و در واقع گلچینی از مطالب سایت های مختلف است که در قالب یک وبلاگ جمع شده است. و سعی شده است با ارائه مطالب آموزش و همچنین لینک های مفید به یادگیران زبان ترکی کمکی کوچک کرده باشیم .خواهشمند است ما را از نظرات سازنده تان بی نصیب نفرمایید. ترکون دیلی تک سوگیلی ایستکلی دیل اولماز آیری دیله قاتسون بو اصیل دیل اصیل اولماز
نويسندگان
چهار شنبه 19 خرداد 1392برچسب:, :: 9:27 :: نويسنده : داوود بدرزاده

 

اسم آلت


اسم آلت اصلا در فارسي معنا و مفهومي ندارد. اما در عربي و
توركي از قاعده خاصي تبعيت مي كند:

 

بورماق: پيچاندن---» بورقو: پيچ

چالماق: نواختن---» چالقي: آلت نواختن مثل ساز و غيره

سيلمك: پاك كردن---» سيلگي: پاك كن

سَرمك: پهن كردن---» سَرگي: فرش و يا هر چيز ديگري كه بر
 
زمين پهن شود.

گل گيت: رفت و آمد---» گلن گيدن ( در اسلحه. اين كلمه معادل
 
فارسي ندارد(

قاپاماق: درپوش گذاشتن---» قالپاق (در ماشين كه به همين
شكل در فارسي استعمال ميشود(

ياتماق: خوابيدن---» ياتاغان (در ماشين كه به همين شكل در
فارسي استعمال ميشود(

 

 

 

 

اسم زمان و اسم مكان


اسم زمان و اسم مكان را در فارسي اصلا نبايد حرفش را زد.
فقط در بعضي مواقع با اضافه كردن پسوند "گاه" مي توان
اسم مكان و يا زمان ساخت كه آن هم از خود كلمه مشتق
نمي شود:

 

ياتماق: خوابيدن---» ياتاق: محل خواب و يا رختخواب

بارينماق: پناه گرفتن---» باريناق: پناهگاه

قونماق: نزول كردن به مكاني---» قوناق: منزل، كاروانسرا

دورماق: ايستادن---» دوراق: محل وقوف، ايست گاه
قوروماق: محافظت كردن---» قوُروق: منطقه محافظت شده يا قورق كه در فارسي هم
استعمال ميشود

 

 

 

 

ساختن فعل از ريشه اسم



 
ساختن فعل از ريشه اسم، همچون عربي اوج قدرت و شاهكار ادبي توركي به حساب
مي آيد:
يومورتا: تخم مرغ---» يومورتلاماق: تخم گذاشتن
گؤنش: آفتاب---» گؤنش لنمك: حمام آفتاب گرفتن
داش: سنگ---» داش لاماق: سنگ پرتاب كردن
ال: دست---» اللمك: با دست ور رفتن، دست كاري كردن
آياق: پا---» آياقلاماق: پايمال كردن---» آياق لانماق: به پا خواستن، قيام كردن

 

 

 

 

 

 

قرار است كه..." و يا " لازم است كه..."

 قرار است كه..." و يا " لازم است كه..." در توركي از خود
فعل مشتق مي شود كه جدا قدرت نمايي اين زبان را مي رساند:


چيخماق: بالا رفتن---»  چيحيلاجاق داغ بوراسي: كوهي كه قرار است از آن بالا
برويم، همين جاست!
ايچمك: نوشيدن---» ايچيله جك سو بودور: آبي كه قرار است نوشيده شود همين است.
يازماق: نوشتن---» يازيلاجاق اؤدَولري يازديم: مشق هايي را كه بايد مي
نوشتم، نوشتم.
چؤزمك: حل كردن---» چؤزوله جك تاپماجالاري چؤزدوم: معماهايي را كه قرار بود
حل كنم، حل كردم.*
تيكيله جك كؤينك لري گتيردي: پيراهن هايي را كه قرار است دوخته بشود آورد.

 

 

 

 

" به حساب آورد" و يا " مهم شمرد "

تعابيري همچون " به حساب آورد" و يا " مهم شمرد " در توركي مانند باب
استفعال در عربي  از خود فعل مشتق مي شود. كه اين هم در فارسي نيست:
اؤنم سه مك: مهم شمردن، مهم به حساب آوردنپ
قريب سه مك: غير طبيعي و غير عادي به حساب آوردن
آزيمساماق: كم شمردن
چوغومساماق: زياد به حساب آوردن

 

 

 

 

 

 

صرف فعل خواندن در حالات مختلف دستوري

صرف فعل خواندن در حالات مختلف دستوري

اوخوماق : خواندن

در زمان حال – مضارع التزامي

اوخويورام : مي خوانم

اوخويورسان : مي خواني

اوخويور : مي خواند

اوخويوروق : مي خوانيم

اوخويورسوز : مي خوانيد

اوخويورلار : مي خوانند

 

ماضي مطلق

اوخودوم : خواندم

اوخودون : خواندي

اوخودو : خواند

اوخودوق : خوانديم

اوخودوز : خوانديد

اوخودولار : خواندند

 

ماضي استمراري

اوخويوردوم : مي خواندم

اوخويوردون : مي خواندي

اوخويوردو : مي خواند

اوخويوردوق : مي خوانديم

اوخويوردوز: مي خوانديد

اوخويوردولار : مي خواندند

 

ماضي نقلي

اوخوموشام : خوانده ام

اوخويوبسان : خوانده اي

اوخويوب : خوانده است

اوخوموشوق : خوانده ايم

اوخويوبسوز : خوانده ايد

اوخويوبلار : خوانده اند

 

ماضي التزامي

اوخوموشسام : خوانده باشم

اوخوموشسان : خوانده باشي

اوخوموشسا : خوانده باشد

اوخوموشوقسا : خوانده باشيم

اوخوموشساز : خوانده باشيد

اوخوموشسالار : خوانده باشند

 

ماضي بعيد

اوخوموشدوم : خوانده بودم

اوخوموشدون : خوانده بودي

اوخوموشدو : خوانده بود

اوخوموشدوق : خوانده بوديم

اوخوموشدوز : خوانده بوديد

اوخوموشدولار: خوانده بودند

 

ماضي مستمر

اوخويوردوم : داشتم مي خواندم

اوخويوردون : داشتي مي خواندي

اوخويوردو : داشت مي خواند

اوخويوردوق : داشتيم مي خوانديم

اوخويوردوز : داشتيد مي خوانديد

اوخويوردولار : داشتند مي خواندند

 

مضارع التزامي

اوخويام : بخوانم

اوخوياسان : بخوانم

اوخويا : بخواند

اوخوياق : بخوانيم

اوخوياسيز : بخوانيد

اوخويالار : بخوانند

 

مضارع ملموس يا مستمر

بودوهانا اوخويورام : دارم مي خوانم

اوخويورسان : داري مي خواني

اوخويور : دارد مي خواند

اوخويوروق : داريم مي خوانيم

اوخويورسوز : داريد مي خوانيد

اوخويورلار : دارند مي خوانند

 

آينده

اوخوياجايام : خواهم خواند

اوخوياجاخسان : خواهي خواند

اوخوياجاق : خواهد خواند

اوخوياجاييق : خواهيم خواند

اوخوياجاخسيز : خواهيد خواند

اوخوياجاخلار : خواهند خواند

 

فعل امر

اوخو : بخوان

 

فعل نفي

اوخوما : نخوان

 

 

 

فعل واجب الاداء

فعل واجب الاداء در فارسي و عربي وجود ندارد و بايد حتما از كلماتي همچون " بايد " و " المفروض " و مانند آن استفاده كرد. به اين فعل در توركي " گركليليك كيپي " گفته مي شود:يتيشمليييك: بايد خودمان را برسانيم. 

يمه ليسن: بايد بخوري

 

 

 

 

 

 

 

قيد مركب

قيد مركب قيدي است كه از دو يا چند واژه و يا واژك ساخته شده است.

چند مثال ديگر :

هوا كم كم گرم  شد. : هاوا ياواش - ياواش قيزيشدي.

آب آرام آرام بخار مي شود . : سو ياواش - ياواش بوخار اولور.

او آهسته آهسته حرف مي زند. : او ياواش - ياواش دانيشير.

قطره قطره جمع كردد عاقبت دريا شود. : دامجي- دامجي ييغشيب سئل اولار.

غذا را نبايد تند تند بخوري. : يئمه يي گرك يئيين - يئيين يئميه سن.

او هميشه بلند بلند حرف مي زند . : او هميشه اوجا - اوجا دانيشير.

بابك دوان دوان آمد. : بابك قاچا - قاچا گلدي.

مني آغلادان گؤزل قالاسان آغليا - آغليا

آدام بو قابي اوينويا - اوينويا يووار.

سؤزو يوموشاق - يوموشاق دئي كي آدامين آجيغي توتماسين.

من اوندان گوله - گوله سوروشدوم.

 

 

 

 

 

 

علامت نكره

 نكره به اسمي مي گوئيم كه نزد شنونده معلوم نباشد. علامت نكره در زبان فارسي ي است.

در توركي آزربايجاني علامت نكره بير است.

مثال:

مردي را ديدم : بير كيشيني گؤردوم.

كتابي را دست دوستم ديدم. : يولداشيمين الينده بير كتاب گؤردوم.

او داروخانه اي را به من نشان داد.: او بير داواخاناني منه گؤرسه تدي.

از كنار مغازه اي مي گذشتيم.: بير توكانين قاباعيندان كئچيرديك.

ديروز نامه اي به علي رسيد.: دونن علي نين الينه بير كاغاذ يئتيشدي.

او اين كيف را از فروشگاهي در لندن خريد.: او بو كيفي لندن ده بير توكاندان آلدي.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جمله و كلمه پرسشي

به جمله اي كه در مورد كسي يا چيزي يا كاري يا غيره سوال مي كند ، جمله پرسشي مي گوئيم. پس جمله پرسشي جمله اي است كه در آن پرسشي باشد.  در جمله پرسشي ، بيشتر وقتها كلمه پرسشي در اول جمله قراي مي گيرد. بعضي وقتها در ساختن جمله پرسشي از كلمه پرسشي استفاده نمي شود . آن وقت ما بايد از آهنگ پرسشي بفهميم كه گوينده از ما سوال مي كند يا حرف مي زند.

مثال :

فردا سر كلاس مي روي؟ / ساباحلاري كلاسا گئده جاخسان؟

كارهايت را تمام كردي ؟ / ايشلريوي قورتاردين؟

خوب خوابيدي ؟ / ياخجي ياتدين؟

*

كلمه پرسشي

كلمات پرسشي كلماتي هستند كه با آنها جمله پرسشي مي سازيم.

به كجا ؟ / هارا ؟

كجا ؟ / هارا ؟

كي ؟ / هاچان؟ ، ناواخ ؟

چگونه ؟ / نئجه ؟

چرا ؟ / نييه ؟

 كدام ؟ / هانكيسي؟

براي چه كسي ؟ / كيمين اوچون؟

براي چه ؟ / نييه ؟ نئيچون ؟

چند ؟ / نئچه ؟

*

كلمه پرسشي آيا / مي

كلمه پرسشي آيا در زبان فارسي در اول جمله نوشته مي شود.

مانند :

آيا كتاب را خريدي ؟

در توركي آزربايجاني مي يا مو در آخر جمله و متصل به فعل مي آيد.

مثال :

كتابي آلدين مي؟

بو گلن قولو دور مو؟

گليرسن مي؟ / آيا تو مي آيي؟

كتابي اوخودون مو ؟ / آيا كتاب را خواندي؟

 

 

 

 

 

صرف فعل گلمك - گه لمه ك = آمدن

زمان حال ساده

گليرم - گه ليره م = مي آيم

گليرسن - گه ليرسن = مي آيي

گلير - گه لير = مي ايد

گليريك - گه ليريك = مي آييم

گليرسيز - گه ليرسيز = مي آييد

گليرلر - گه ليرله ر = مي آيند

*

ماضي ساده

گلديم - گه لديم = آمدم

گلدين - گه لدين = آمدي

گلدي - گه لدي = آمد

گلديك - گه لديك = آمديم

گلديز - گه لديز = آمديد

گلديلر - گه لديله ر = آمدند

*

ماضي استمراري

گليرديم - گه ليرديم = مي آمدم

گليردين - گه ليردين = مي آمدي

گليردي - گه ليردي = مي آمد

گليرديك - گه ليرديك = مي آمديم

گليرديز - گه ليرديز = مي آمديد

گليرديلر - گه لير ديله ر = مي آمدند

*

ماضي مطلق

گلميشم - گه لميشه م = آمده ام

گلميسن - گه لميسه ن = امده اي


نظرات شما عزیزان:

نام :
آدرس ایمیل:
وب سایت/بلاگ :
متن پیام:
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:





موضوعات
پيوندها